Dr. Erdem Beyoğlu
Çocukluk döneminin en önemli uğraşlarından biri oyundur. Oyun, sanılanın aksine sadece basit bir oyun oynama olayı değildir. Aksine, çocuğun iç dünyasını geliştiren zihinsel bir aktivitedir. Çocuk oyun oynarken hem kas becerilerini geliştirir hem de etrafındaki diğer çocuklarla iletişime geçerek sosyal becerilerini geliştirir. Böylelikle birçok alanda gelişimi desteklenmiş olur. Ancak oynanan oyun kadar oynanan oyuncaklar da önemlidir.
Aileler tarafından keyifli vakit geçirmek ve çocukları mutlu etmek amacıyla alınan oyuncakların bazen çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmadığı görülmektedir. Bu da çocukların gelişimini olumsuz etkilemektedir.
Halbuki yaşına ve gelişim düzeyine uygun seçilen oyuncaklar çocukların hem keyifli vakit geçirmelerine hem de sağlıklı gelişimlerinin desteklenmesine olanak sağlamaktadır. Bu nedenle oyuncak alırken çocuğunuzun yaşına, cinsiyetine ve gelişim özelliklerine dikkat etmelisiniz
Örneğin, bebeklik döneminde renkli, sesli ve ışıklı oyuncakları tercih ediniz. Ses çıkaran çıngıraklar, iç içe geçen halkalar, yere fırlatıldığında seken toplar gibi oyuncaklar en uygun oyuncaklardır. Ayrıca emeklemesi sırasında oynayabileceği, itip çekebileceği veya peşinden gidilebileceği oyuncakları da tercih edebilirsiniz. Ancak bebekler buldukları birçok şeyi ağızlarına götürdüğünden oyuncakların kolay yıkanabilir, silinebilir ve sağlığı için herhangi bir risk taşımayan malzemelerden yapılmış olmasına özen gösteriniz. Yine yutulma riskine karşı oyuncakların ısırılınca kolay koparılamayan yapıda olmasına dikkat ediniz.
Bir ile üç yaş arasındaki çocuklarda ise daha çok rol model oyunları ön plana çıkmaktadır. Bunlar; evcilik, doktorculuk ve öğretmencilik gibi oyunlardır. Bu nedenle, bu rollere kolaylıkla girebilmelerini sağlayan oyuncakları tercih ediniz. Örneğin; mutfak ve marangozluk setleri, kız çocuklar için bebekler ve erkek çocuklar için arabalar uygun oyuncaklardır. Yine bu dönemde sesli ve renkli müzik aletleri de ilgilerini çekmektedir.
Üç ile altı yaş arasında ise hayal güçlerinin ve el becerilerinin artması nedeni ile oyun hamuru, kum, boyama gibi aktiviteler daha çok ilgilerini çekmektedir. Evcilik, doktorculuk gibi rol oyunlarının yanında basit resim ve rakam eşleştirmeleri yine hoşlarına gitmektedir. Yine bu dönem içerisinde renkli kitaplara karşı ilgileri gelişmektedir ve kendilerine de kitap okunmasından hoşlanmaktadırlar. Ayrıca park gibi ortamlarda diğer çocuklarla birlikte saklambaç, yakalamaca, top gibi oyunları oynamaktan ve üç tekerlekli bisikleti sürmekten keyif alırlar. Bunun yanında TV, tablet gibi elektronik aletlere karşı ilgileri gelişmeye başlamaktadır. Ancak bunların kontrolsüz bir şekilde çocuğa verilmesi çocuğun gelişimini olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle dikkatli olunması gerekmektedir.
Unutulmamalıdır ki, çocuğun gelişim seviyesinin üzerindeki bir oyuncak çocukta yetersizlik duygularının gelişimine, altındaki bir oyuncak ise bıkkınlık hissinin gelişmesine neden olacaktır. Dolayısı ile çocuğunuzun gelişim dönemine uygun oyuncak seçmeye ve onun motivasyonunu arttırmak için birlikte oyuncak seçmeye özen gösteriniz.