Dr. Erdem Beyoğlu
Otizm, ilk olarak 1943 yılında Leo Kanner tarafından tanımlanmıştır.
Otizm, genel olarak toplumsal etkileşim ve iletişim alanlarında belirgin bozulmanın olduğu, bireylerde yineleyici davranışların ve kısıtlı ilgi alanlarının olduğu bir rahatsızlık olarak tanımlanmaktadır.
Son yıllarda yapılan çalışmalarda Otizmin giderek arttığı göze çarpmaktadır. Son olarak American Center For Disease Control tarafından yayınlanan raporda her 68 çocuktan birinin Otizmden etkilendiği belirtilmiştir.
Otizm, erkeklerde kızlara kıyasla 4-5 kat daha sık görülmekle birlikte kızlarda daha şiddetli seyrettiği bilinmektedir.
Nedenleri
Tanımlandığı günden beri bu konuda çeşitli teoriler ortaya atılmakla birlikte kesin nedeni henüz bilinmemektedir. İlk zamanlarda Aşılar ve Ağır Metaller (Kurşun ve Civa vs) gibi kimyasal maddelerin ve Soğuk Anne Modeli gibi psikolojik etkenlerin etkili olduğuna inanılsa da son dönemlerde yapılan çalışmalar genetik faktörlerin etkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca Mental Retardasyon, Tubero—skleroz, Frajil—X Sendromu ve Epilepsi gibi rahatsızlıkların otizmde sık şekilde görülmesi genetik bir temele işaret etmektedir.
Klinik Özellikleri
Otizm, temel olarak 3 temel alanda problemlerin görüldüğü bir rahatsızlıktır. Bunlar;
- Karşılıklı Sosyal Etkileşim
Çocuğun etrafındaki kişilerle etkileşime girmediği, akranları ile karşılıklı oyun oynamadığı, anne-babasının seslenmelerine tepki vermediği görülür. “İca” (Ceee) gibi karşılıklı sosyal etkileşime dayalı oyunlara katılmadığı gözlenir. Yüz ifadeleri sıklıkla donuktur. Göz teması kısıtlıdır. Etrafındaki kişilerle fiziksel temas kurmamaya çalışırlar.
- İletişim
Konuşma yeteneği kısıtlı veya gelişmemiştir. Konuşabilenlerin daha çok anlamsız kelimeler kullandığı görülür. Karşılıklı iletişimleri azalmış veya kaybolmuştur. İstediklerini sözlü olarak ifade etmek yerine işaretlerle anlatmayı tercih ederler. Bay-bay yapma, selamlaşma gibi sosyal davranışları yapmamayı tercih ederler. TV seyretmeye (özellikle reklamlara ve müzik kliplerine) aşırı düşkünlükleri görülür.
- Yineleyici Davranışlar ve Kısıtlı İlgi Alanları
Oyuncaklarla geleneksel şekillerin dışında oyun oynadıkları görülür. Örneğin oyuncak arabaları sürerek oynamak yerine sadece tekerleklerine ilgi gösterip onları çevirerek oynayabilirler. Yine çamaşır makinesi, vantilatör gibi dönen eşyalara, zincir ve kolye gibi sallanan objelere aşırı ilgileri bulunmaktadır. Parmak ucunda yürüme ve kendi etrafında sallanma davranışları sık şekilde görülmektedir. Sürekli aynı kıyafetleri giyme, aynı yoldan gitme gibi aynılıkta ısrar davranışları da bulunmaktadır.
Tedavi
Otizmin temel tedavisi Özel Eğitim’dir. Özel Eğitimde ise temel hedef bağımlı bir hayattan bağımsız bir hayata geçiştir. Bu amaçla yoğun, kaliteli ve etkin bir özel eğitimin alınması önerilmektedir. Özel eğitim ile bireylerin iletişim ve etkileşim becerilerinin arttırılması ve yineleyici davranışların söndürülmesi hedeflenmektedir. Bunların yanında son yıllarda özel eğitime ek olarak Müzik Terapilerinin de etkili olduğuna dair çalışmalar bulunmaktadır.
Ancak son yıllarda gündeme gelen diyet programlarının ve hiperbarik oksijen tedavilerinin tedavide etkin olduğuna dair yapılan çalışmaların yetersiz olduğu göze çarpmaktadır. Dolayısı ile ailelere özel eğitime alternatif bir tedavi olarak önerilmemektedir.
Tüm bunların yanında son yıllarda yapılan çalışmalarda balık yağı takviyelerinin otistik çocukların gelişimlerini desteklediğine ve düzenli yapılan fiziksel aktivitelerin de öfke nöbetlerini azalttığına dair umut verici çalışmalar bulunmaktadır. Ancak bunların uzun dönemli sonuçlarını görebilmemiz için zamana ihtiyaç duymaktayız.
2008 yılında Birleşmiş Milletler 2 Nisan’ı “Dünya Otizm Farkındalık Günü” olarak ilan etmiştir. Tüm dünyada nisan ayı içerisinde çeşitli etkinlikler düzenlenerek otizm konusunda toplumsal farkındalığın arttırılması hedeflenmektedir. Unutmayalım ki, otizmde erken tanı ve erken müdehale çok önemlidir. Ancak etkin, yoğun ve kaliteli özel eğitim ile bağımlı hayattan bağımsız hayata geçiş imkanı sağlanmış olunur…