Konuk Yazar: Dermatolog Uzm. Dr. Hanife Erçal
Güneş yanıkları korunmasız bir şekilde güneş altında kalma sonucu gelişen fiziksel bir reaksiyondur.
İlk belirti deride kızarıklık şeklindedir. İleri derecede güneş yanıklarında deride su toplama ve yaralar meydana gelebilir. Her yaşta ortaya çıkabilmekle birlikte bebek ve çocuklarda çok şiddetli belirtiler ve tehlikeli sonuçları olabilmektedir.
Bebek ve çocuklarda derideki pigment miktarı yetişkinlere göre daha az olduğundan, güneşe duyarlılık daha fazladır ve dolayısıyla güneş yanıkları daha kolay olabilmektedir.
Güneş altında korunmasız bir şekilde kaldıktan 2 – 4 saat sonra açık alanlarda kızarıklıklar gelişir ve ortalama 48 saatte en şiddetli seviyeye ulaşır. Etki çok şiddetliyse deride su toplanması meydana gelebilir. Güneş yanığı olan alanlardan su kaybı meydana gelebilir ve bu durumda güneş yanığına güneş çarpması eşlik edebilir.
Güneş çarpmasında baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı ve kusma görülür. Bunların sonucunda özellikle çocuklarda vücudun su ve elektrolit dengesinde bozulma ve bilinç kaybına kadar ilerleyen durumlar meydana gelebilmektedir.
Deride kızarıklık ve hafif şişme olan hafif güneş yanığında, çocuğun derisini nemlendirmek, soğuk ve ıslak kompreslerle ( örneğin soğuk ıslak tişört giydirerek) çocuğu rahatlatmak yeterli olabilmektedir. Fakat çocukta baş ağrısı, bulantı, kusma ve bilinç kaybı gibi durumlar gelişirse mutlaka bir sağlık merkezine başvurmak gereklidir.
Çocukların derisi vücut kitlesine göre daha fazla alan kapladığından, güneş yanığı olan çocukta yetişkin bireylere göre daha fazla sıvı kaybı olur. Bu yüzden güneş yanığı olan çocuğa bol sıvı verilmeli ve terlemeyeceği serin ortamlar sağlanmalıdır.
Deride su kabarcıkları oluşması ve patlaması halinde deride yaralar meydana gelmektedir. Zamanla bu yaralarda enfeksiyon gelişebilmektedir. Böyle durumlarda antibiyotikli kremler tedaviye eklenmektedir.
Deride yanığa bağlı gelişen ağrıyı dindirmek için anestezik kremler kullanılabilir.
Derideki gerilmeyi azaltmak için mutlaka nemlendirici kremler kullanılmalıdır ve bu kremler sık olarak deriye uygulanmalıdır. Topikal uygulamalar yanında bol su tüketilmeli ve çocuk serin bir ortamda tutulmalıdır. Çocuk 2 gün boyunca izlenmeli ve güneş çarpması belirtileri gelişirse mutlaka bir hekime başvurulmalıdır.
Akut dönem geçtikten sonra deride soyulmalar ve şiddetli kaşıntı meydana gelir. Bu dönemde çocuğu rahatlatmak için nemlendiriciler ve deriyi yenileyen kremler sık sık ve bol olarak uygulanmalıdır.
Güneş yanığını ve güneş çarpmasını önlemek için öncelikle güneş ışınlarının yeryüzüne dik olarak geldiği saatlerde (10.00—16.00 saatleri arasında) çocuklarımızı güneşli açık alanlara çıkarmamamız gerekir. Bunun yanında çocuklar günün her saatinde güneşe çıkarılmadan önce mutlaka güneşten koruyucu krem ve giysilerle korunmalıdırlar. Şapka mutlaka kullanılmalıdır. Çocuğun bol su tüketmesi sağlanmalıdır. Özellikle beyaz tenli ve daha önce güneş ışınlarına maruz kalmamış çocuklara güneşten korunma konusunda daha da özenli davranılmalıdır. Şemsiye altındaki gölgeye ulaşan güneş ışınlarının etkili olduğu unutulmamalı ve mutlaka güneş koruyucu önlemler (kremler, giysiler) alınmalıdır.
Bebeklerin 6 ay öncesinde direk güneş ışığına maruz kalması önerilmemektedir. Güneş koruyucu kremlerin 6 aydan küçük bebeklerde kullanımları önerilmemektedir.
Çocuklar için güneş koruyucu kremleri seçerken mineral ve organik içerikli olmalarına ve kimyasal güneş koruyucuları içermemelerine dikkat edilmelidir. En az SPF (Sun Protection Factor — Güneş Koruma Faktörü) 30 koruması olmasına özen gösterilmelidir.