Dr. Erdem Beyoğlu
Kaka kaçırma, günümüzde çocuğun tekrarlayıcı bir şekilde istemli ya da istemsiz olarak kaka kaçırması olarak adlandırılmaktadır.
Kabızlığın eşlik ettiği ve etmediği 2 tipi bulunmaktadır. Bunun yanında çocuğun öncesinde kaka tutma becerisi kazanıp kazanmadığına bakılarak primer ve sekonder olarak adlandırılan iki alt tipi daha bulunmaktadır
YAYGINLIĞI
Günümüzde yapılan çalışmalarda erkeklerde, kızlara oranla daha sık görüldüğü saptanmıştır. Erkeklerde daha sık olmakla birlikte %1,5 civarında görüldüğü ve kızlarda %0,5 civarında görüldüğü belirtilmektedir.
Kaka kaçırma tanısını koyabilmek için çocuğun 4 yaşından büyük olması gerekmektedir.
Sıklıkla 5 yaş civarında görülmektedir.
NEDENLERİ
Sık görülen tıbbi nedenler; anal bölgedeki yetersiz kas fonksiyonları, anal fissür gibi anal bölgedeki yaralar, bağırsak sistemi hastalıkları ve parazitlerdir. Bunların yanında gelişim geriliği olan çocuklarda da sık bir şekilde görülmektedir.
Bunların haricinde ruhsal nedenlerle de ortaya çıkmaktadır.
İkinci Dünya savaşı sırasında ailelerinden ayrılan çocuklarda bu rahatsızlığın görülmesi psikolojik nedenleri ön plana çıkarmıştır.
Günümüzde görülen en sık psikolojik etkenler ise çatışmalı aile ortamı ve erken dönemde başlanan ve sert bir şekilde uygulanan tuvalet eğitimi gelmektedir.
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
İlk aşamada kaka kaçırmanın hangi yaşta başladığı, gün içerisinde hangi zamanlarda ortaya çıktığı ve hangi sıklıkta olduğu tespit edilmelidir. Ardından çocuk hekimleri ve/veya çocuk cerrahları tarafından gerekli sağlık kontrollerinin yapılması gerekmektedir. Kakadaki parazitlerin, anal bölgedeki ve bağırsak sistemindeki sağlık sorunlarının araştırılması gerekmektedir. Yapılan tüm tetkiklere rağmen herhangi bir sorun saptanmaması halinde ise ruh sağlığı uzmanına başvurulması gerekmektedir.
Kaka kaçırması tanısının konulabilmesi için çocuğun 4 yaşıdan büyük olması gerekmektedir. Ayrıca istemli yada istemsiz kaka kaçırmanın en az 3 ay boyunca sürmesi ve ayda en az 1 kez yineleyici bir şekilde yatağa veya kıyafetlerine bulaşmış olması gerekmektedir.
Yapılan araştırmalarda kaka kaçırma belirtileri olan çocuklarda Gelişim Geriliğinin ve Karşıt Olma – Karşıt Gelme Bozukluğunun sık bir şekilde görüldüğü saptanmıştır.
TEDAVİ
Olguların bir kısmının herhangi bir tedavi almadan kendiliğinden düzeldiği görülmektedir. Ancak zamanında yapılan uygun müdahalelerin süreci hızlandırdığı ve çocukların bu süreçten olumsuz etkilenmesini azalttığı bilinmektedir.
Tedavi sırasında sıklıkla davranışsal yöntemler kullanılmaktadır. Bunun yanında çocuk ve ebeveynlerin eğitimi hedeflenmektedir.
İlk aşamada gerek çocuğun gerekse ebeveynlerin günlük tuvalet alışkanlıkları hakkında bilgilendirilmesi, beslenmelerini düzenlemeleri ve bunun düzenli bir şekilde hayata geçirilmeleri hedeflenmektedir.
Çocuğu yerinde yapılan ödüllendirmeler sayesinde davranışlarının pekişmesi sağlanmaktadır.
Bozuk ebeveyn—çocuk ilişki olan ailelerde aile içi çatışmaların azaltılması ve çocuğun rahatlatılması hedeflenmektedir.
Annenin öfkeli ve baskıcı bir şekilde uyguladığı tuvalet eğitimlerinde ise bu eğitim şeklinden vazgeçilerek çocuğu koruyan ve onu olgunlaşmaya teşvik eden bir eğitim modeline geçilmesi sağlanmaktadır.