Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op. Dr. Ozan Razı
Gelişimsel Kalça Displazisi
Gelişimsel kalça displazisi eski adı ile doğumsal kalça çıkığı yeni doğanlarda en sık rastlanan ortopedik sorundur.
Yeni doğanlarda kalça instabilitesi yani Çıkabilir Kalça, kalça muayenesi ile ortaya konmaktadır. Kullanılan muayene yöntemleri de Ortolani ve Barlow manevralarıdır.
Özellikle kızlarda görülmekte olup etkilenen yenidoğanların %80’i kızlardır.
Kalça çıkığı vakalarında tanı koyarken hastadan alınan öykü, bebeğe uygulanan fizik muayene ve kalça çıkığını ortaya koymada kullanılan görüntüleme metotları önemlidir.
Öyküde öncelikle aile hikayesi sorgulanır. Birinci derece akrabalarda kalça çıkığı varlığı genetik geçiş dolayısı ile önemlidir.
Gebelik sürecinin sorgulanmasında anne karnındaki duruş, sudaki azalma, geçirilmiş hastalıklar kalça çıkığı riskini arttırır. Diğer yandan bebekte tortikollis (eğri boyun), ayaklarda metatarsus adduktus(ayak parmaklarında içe dönüklük) gibi hastalıkların varlığı yine riski arttırır.
Görüntüleme metotlarında ise röntgen bariz bir çıkığı gösterme noktasında yeterli olsa da displazi ve instabiliteyi ortaya koyma (Çıkabilir Kalça) noktasında yetersiz kalmaktadır. Bu sebeple 1987 yılında Avusturyalı bir Ortopedi Uzmanı, Dr. Graf tarafından ulstrasonografili (USG) tanı yöntemi geliştirildi. Bu yöntem ile 5. ay civarına kadar etkili bir şekilde örtünmedeki en küçük değişiklikleri yakalama şansı elde edilmektedir. Yine 6. ayda röntgen ile yeniden kalça ekleminin değerlendirilmesi, tanıda ve takiplerde tavsiye edilmektedir. Bu noktada aileler oldukça tedirgin davranırlar. Ancak geliştirilen USG yöntemiyle bebeğe radyasyon verilmeden konulabilen tanı sayesinde röntgen kullanımı oldukça azalmıştır.
Çocuklarda diz eklemi;
Diz eklemlerinde genu varum; diz eklemlerinde içe dönüklük yada gönyelilik, yeni doğanlarda fizyolojik olarak görülür. vardır.
Özellikle 12. ay civarı yani çocuk bağımsız yürümeye başladığı zaman belirginleşir. Bu durum ailelerin dikkatinden kaçmaz ve endişeye sebep olur.
Genu varum 18 — 24. ay dolaylarında nötral olur yani diz eklemi düz olarak gözlenir. Bu aydan sonra ise bir miktar valgusa dahi gider.
Esnek Düz Tabanlık
(Fleksibl Pes Planus)
Esnek düz tabanlık, normalin varyasyonu…
Yük verme esnasında uzun ark yüksekliğinde azalma olarak tanımlanır.
Ayak değerlendirilirken en önemli noktalar ayağın esnek olup olmadığı ve ağrının olup olmadığıdır.
Görülme sıklığı bilinmemekle beraber yenidoğanlarda fazlaca görülmektedir. Yaşla beraber giderek azalmaktadır. Erişkinlerin ise %20’sinde düztabanlık bulunur.
Bu durum nadiren semptomatiktir, çocuklukta sıktır ve çoğu olguda kendiliğinden düzelir.
Sert ayağın ise araştırılması gerekir, sıklıkla maturite ile birlikte ve kilo arttıkça ağrılı olmaya başlayacaktır.
Pratik birkaç öneri;
- Parmak ucunda dururken,
- Başparmak dorsifleksiyonu ile ve
- Yük verilmeyen zamanlarda ayak arkının belirgin olması gerekir.
Akılda bulundurulması gereken bir diğer konu da normalde 3 yaş öncesi çocuklarda yağ yastıkçığı nedeniyle arkın belirgin olmayıp, altı yaş civarında ortaya çıkacağıdır. Çocuk ancak altı yaşına ulaştığında yük binen yüzey yetişkindekine benzerlik gösterir.
Muayenede ayakta duran çocukta ayak arkası — topuk valgusa — dışa gider.
Esnek düz tabanlıkta, hasta ayağını aktif plantar fleksiyona getirdiğinde yani parmak ucunda yükseldiğinde fonksiyonel olan tibialis posterior kas tendonu ayak arkını yeniden oluşturur.
Şiddetli formlarında bacak kaslarında kısalık de eşlik eder. Bu durum çocuğun topukta yürüyememesi şeklinde izlenir.
Tedavide;
Bulgu vermeyen hastalarda herhangi bir tedaviye gerek yoktur.
Ayakta ağrı ile beraber ise ark ve topuk takviyeli tabanlık ve ayakkabı uygun olur.
İleri vakalarda çeşitli cerrahi teknikler tanımlanmıştır.
