Çocuk Diş Hekimi Yrd. Doç. Dr. Özkem Azmi Öge
Diş çürüğü, çocukluk çağında en sık görülen kronik hastalıklardan biridir. Süt dişlerindeki çürükler başlangıç aşamasında teşhis edildiğinde önlenebilir ve çoğunlukla geri dönüşümü olan enfeksiyonlardır. Ancak tedavi edilmediğinde ağrıya, kana bakteri geçişine (bakteriyemi), azalmış büyüme ve gelişime, konuşma bozukluklarına, erken diş kaybına ve buna bağlı olarak çiğneme fonksiyonlarında azalmaya, daimi diş oluşumunda problemlere ve çocuklarda öz güven kaybına neden olmaktadır.
Süt dişleri çıkar çıkmaz çürük oluşumu için risk altındadırlar. Özellikle gece yatmadan önce ve uyku sırasında biberonla içilen süt, bebeğin dişlerinde biberon çürüğüne neden olabilmektedir. Bazı aileler sütün besleyiciliğini arttırmak amacıyla süte, bal, pekmez veya şeker gibi tatlandırıcılar katarlar. Bu durum ise çürük oluşum hızını ciddi oranda artırıp tablonun olumsuz yönde gelişmesine neden olmaktadır.
Gece beslenmesinde biberon ile verilen süt, uykuya geçildikten sonra dişler üzerinde bir nevi göllenme gösterip birikmektedir. Uyku sırasında tükürük salgısının azalmasıyla beraber dişler hiçbir şekilde temizlenememektedir. Bu nedenle, ağızda dişlerin üzerinde daha önceden varolan çürük yapıcı mikroorganizmaların asidik bir ortam oluşturmasına olanak sağlanmaktadır. Bu asitler dişleri kaplayan mine yapısını bozarak, önce tebeşirimsi beyaz renkte lekelerin görülmesine, sonrasında ise Biberon Çürüğü adı verilen sarı, kahverengi veya siyah renkte çürüklerin (kavitasyonların) oluşmasına sebep olmaktadırlar.
Biberon çürüğü başlangıç aşamasında üst çenedeki kesici dişlerin ön yüzeyinde diş eti kenarlarının etrafında ve özellikle arka dişlerin ara yüzeylerinde görülmektedir. Dilin koruyucu etkisi nedeniyle alt kesici dişler genellikle etkilenmemektedir. Buradaki en önemli noktalardan biri, sütün doğal bir şeker olan laktoz adlı maddeyi içermesidir. Laktoz gece boyunca tüketildiğinde çürük gelişimine neden olabilmektedir. Bundan dolayı, bir yaşından sonra bebeğin gece boyunca su dışında, herhangi bir şey tüketmesine izin verilmemelidir.
Biberon çürüğünün oluşmasına sebep olan bakterilerin zararlı etkileriyle birlikte süt dişlerinin yapısı gereği kısa sürede ağrılı bir durum almasına ve iltihaplanmasına neden olabilmektedir. Gelişen bu diş enfeksiyonlarının, çocuğun diş ağrısı çekmesine, bu nedenle yemek yerken huzursuzlanmasına ve düzenli uyumamasına neden olmaktadır. Enfeksiyon uzun süre devam ettiğinde, zaman içerisinde süt dişlerinin altında gelişmekte olan, diş tomurcuklarına zarar vermektedir. Bu durum, tedavi edilmediğinde bebeğin kalıcı dişlerinde önemli hasarlara yol açmaktadır. Özellikle üst çenede bulunan kesici dişlerden başlayarak, biberon çürüğü dişlerde büyük madde kayıplarının meydana gelmesine sebep olmaktadır. Bu durum çocuğun ağız sağlığının yanında, konuşmasında ve estetik görünümünde önemli sorunlar yaratmaktadır.
Tüm bunların yanında, emziğin bala veya pekmeze batırılarak çocuğa verilmesi biberon çürüğünün gelişimini oldukça etkilemektedir.
Süt dişlerinin tedavi edilmeden bırakıldığı durumlarda karşılaşılan sorunlar
Kısa dönem;
- Ağrı,
- Enfeksiyon (apse,selülit),
- Yetersiz beslenme,
- Uyku sorunu,
- Acil tedavi veya hastaneye yatma gereksinimi,
- Okul günlerinde kayıp,
- Öğrenme ve konsantrasyon problemleri,
- Çekim gereksinimleri,
- Genel anestezi altında tedavi gereksinimi,
- Süt molarların erken kaybının maloklüzyona (üst ve alt dişlerin kapanış bozukluğuna) sebep olması.
Uzun dönem;
- Erken yaştaki kötü oral hijyen alışkanlığı ileriki yaşlara da etki edebilir,
- Diğer süt dişlerinde ve daimi dişlerde yeni çürük lezyonu oluşma riski artar,
- Genel sağlıktaki bozukluklar sonucunda fiziksel, özellikle boy ve kiloda, yetersizlik meydana gelebilir,
- Aileler için maliyet ve zaman kaybı,
- Konuşma, beslenme ve hayat kalitesinin etkilenmesi
Biberon çürüğü nasıl engellenebilir?
- Bir yaşından sonra bebeğin biberon ile ve anne memesinde uyumasına izin verilmemelidir.
- Çocuğa içirilen süte hiçbir koşulda, şekerli ek bir gıda eklenmemelidir.
- Bebek ilk dişi çıkar çıkmaz alanında uzman çocuk diş hekimine götürülmeli ve düzenli olarak kontrollere götürülerek gerekli bilgilendirme ve yönlendirmelere uyulmalıdır.
- İlk dişlerin çıkışını takiben beslenme sonrası dişler bakıcı tarafından mutlaka temiz bir gazlı bezle hafifçe silinerek veya küçük başlı yumuşak kıllı fırça ile dişler fırçalanarak temizlenmelidir. Kullanılacak diş macunu uzman hekimin önerisine göre seçilmelidir.
- Ara öğünlerde, dişlere yapışan sıkça karbonhidrat ağırlıklı beslenme yerine lifli sebze, meyve ve kuruyemiş tercih edilmelidir.
- Çocuk diş hekiminin önerdiği koruyucu uygulamalar ile ağız sağlığı desteklenmelidir.