AİLEMİZ Dergisi olarak önceki sayılarımızda sunduğumuz American Center For Disease Control and Prevention tarafından geliştirilen Act Early (Erken Davran) Programını sizlerle paylaşmaya devam ediyoruz. Act Early, 2 aylık, 4 aylık, 6 aylık, 9 aylık, 1 yaş, 1,5 yaş, 2 yaş, 3 yaş, 4 yaş ve 5 yaş çocukların gelişim dönemlerine uygun hazırlanan bir aile takip programıdır. Program kapsamında toplam 4 ana alanda çocukların becerileri değerlendirilmektedir. Bunlar; 1. Sosyal / Duygusal, 2. Konuşma / İletişim, 3. Bilişsel (Öğrenme, Düşünme ve Problem Çözme) ve 4. Hareketler / Fiziksel Gelişim. Act Early programı, ebeveynlerin çocuklarının gelişimini kolayca takip etmesini ve sorunlu durumlarda vakit kaybetmeden hekimleri ile konuşmalarını önermektedir.
5 Yaşında bir çocuk neler yapar?
Sosyal/ Duygusal
- Arkadaşlarını memnun etmek ister,
- Arkadaş gibi olmak ister,
- Kuralları kabul etmesi daha kolaydır,
- Şarkı söylemekten, dans etmekten ve hareket etmekten hoşlanır,
- Cinsiyetini farkındadır,
- Neyin gerçek ve neyin yalancıktan olduğunu söyleyebilir,
- Daha fazla bağımsızdır ( Tek başına yan komşuyu ziyarete gidebilir [Halen ebeveyn gözetimi gereklidir]),
- Bazen çok şey ister bazense çok uyumlu olur.
Konuşma / İletişim
- Gayet anlaşılır konuşur,
- Tam cümleler kullanarak basit bir hikâye anlatır,
- Gelecek zaman kullanır; Örneğin “Babaanne gelecek”,
- Adını ve adresini söyleyebilir.
Bilişsel (Öğrenme, Düşünme, Problem –Çözme)
- 10 veya daha fazla objeyi sayabilir,
- En az 6 parçası olan bir insan resmi çizebilir,
- Bazı harf ve sayıları yazabilir,
- Üçgen ve diğer geometrik şekilleri kopyalayabilir,
- Para ve yemek gibi günlük kullandığı objeleri bilir.
Hareket / Fiziksel Gelişim
- Tek ayak üstünde 10 saniye ve üzerinde durabilir,
- Hoplayabilir ve atlayabilir,
- Takla atabilir,
- Çatal, kaşık ve bazen yemek bıçağı kullanabilir,
- Tek başına tuvaleti kullanabilir,
- Sallanabilir ve tırmanabilir.
Eğer çocuğunuzda aşağıdaki belirtiler varsa doktorunuzla konuşarak Erken Davranınız: Birçok duygusunu göstermiyorsa, aşırı davranış gösteriyorsa (olağandışı korku, saldırganlık, utangaçlık veya üzüntü), olağandışı bir şekilde geri çekiliyorsa ve aktif değilse, dikkati kolay dağılıyorsa, bir aktivitede 5 dakikadan fazla odaklanmakta zorlanıyorsa, insanlara cevap vermiyorsa veya yüzeysel cevaplar veriyorsa, neyin gerçek ve neyin yalancıktan olduğunu söyleyemezse, çeşitli oyun ve aktiviteleri oynamıyorsa, adını ve soyadını söyleyemiyorsa, çoğul kelimeleri ve geçmiş zamanı doğru kullanamıyorsa, günlük aktiviteleri veya deneyimleri ile ilgili konuşmuyorsa, resim çizemiyorsa, dişlerini fırçalayamıyor, ellerini yıkayıp kurulayamıyor veya kıyafetlerini yardımsız çıkartamıyorsa, önceden kazandığı becerilerini kaybetmişse.
NOT: Act Early Programının çevirisi Klinik Psikolog Çise Onur ve Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Erdem Beyoğlu tarafından yapılmıştır.