Felsefe Öğretmeni Aydan Akçın
‘ Bütün çocuklar filozoftur ama çok azı öyle kalır. ’
Brigitte Labbe
Çocuklar İçin Felsefe (P4C-Philosophy for Children) Nedir?
1960’lı yıllarda, Amerikalı felsefe profesörü Matthew Lipman derslerinde öğrencilerinin akıl yürütme becerilerinin yetersiz olduğunu gördükten sonra, doğru düşünmeyi öğrenmek için üniversite sıralarının geç olduğunun farkına varır. Bu farkındalıktan hareketle Lipman, Çocuklar İçin Felsefe (P4C) pedagojisini başlatır.
P4C’nin amacı nedir?
P4C ’nin amacı hiçbir zaman çocuklara filozofları, akımları, felsefe tarihini öğretmek olmamıştır. Amaç çocuklara düşünmeyi, soru sormayı, sorgulamayı öğretmektir. P4C eğitim yaklaşımını geliştiren Matthew Lipman, çocukların doğasından gelen merak ve keşfetme arzusunun felsefe ile birleştirildiğinde, çocukları gelecekte daha esnek ve etkin düşünen yetişkinler haline getireceğine inanmaktadır. Artık Çocuklar için Felsefe dünyada bir hareket olarak adlandırılmaktadır.
P4C’ye neden ihtiyaç duyulmaktadır?
Okulda ve evde durmadan sorular soran, merak duygusu çok yoğun olan bu yaş grubu çocuklar hak ettikleri ilgi ve desteği yeterince görememektedir.
Ezberci eğitim sisteminin ellerine teslim ettiğimiz çocuklarımız, çok küçük yaşlardan itibaren pasif bir dinleyici ve bilgi yüklenicisi haline getiriliyor. Özellikle anaokulu çocukları duygularını, davranışlarının nedenlerini, değerleri, temel kavramları üzerinde hiç düşünmeden, konuşmadan, kendini ifade etmeden ezbere öğreniyor. ‘’Öğretmeninin söylediği her şey kesin doğru mu?’’ sorusu sorulan çocukların büyük çoğunluğu hiç düşünmeden ‘’Evet, kesin doğrudur.’’ cevabını vermektedir. Peki gerçekten, anne, baba ya da öğretmenin söylediği her şey kesin doğru mudur?..
Ebeveynler, çocuklarının merak içinde sordukları sorulara cevap verme konusunda farklı tutumlar sergilemektedir. Bazıları geçici olarak çözüm getiren açıklamalarda bulunarak kafası karışan çocuğu rahatlatmayı dener, bazıları pratik cevaplar bularak, bilimsel, dinsel ya da psikolojik açıklamalarda bulunur, bazıları ise, çocuklarıyla yaşamımızı çevreleyen büyük sorular hakkında konuşabilme fikrine çok sıcak bakarlar fakat bunu nasıl yapacaklarından emin değildirler. İşte bu noktada; P4C eğitim yöntemi ebeveynler için de çok önemli çözümler sunmaktadır.
Çocuğunuzla birlikte sorgulamanın anlamı nedir?
Genel anlamıyla çocuğun sorusuna bir cevap vermek yerine, o soru üzerine düşünmek anlamına gelir.
Çocuğunuz ne soruyor?
Soruyu hemen cevaplamak yerine, soru üzerinde siz de düşünmelisiniz.
Çocuğunuz bir soru sorduğunda, bir anlam mı arıyor? Bir kavram ya da düşünceyi tanımlamaya mı çalışıyor? Yoksa sadece basit bir cevap mı arıyor?
Çocuklar tıpkı yetişkinler gibi kim oldukları, hayatın anlamı ve ölüm vb. soruların neden olduğu endişeler taşır. Ebeveyn olarak bu endişelerin farkında olmalı ve bu endişeleri azaltmak için, onlarla birlikte bu soruları düşünmeliyiz.
Ebeveynlerin felsefi sohbetler başlatmak için çocukların sorularına cevap verebileceği bazı yollar nelerdir?
Çocuk edebiyatı, felsefi problemlerle ilgili düşünmek isteyen ebeveyn ve çocuklar için zengin bir kaynağa sahiptir. P4C eğitmenleri tarafından, dünyada çok yaygın olan ve ülkemizde de çevirileri bulunan çocuklarla felsefe kitapları listesi ve bu kitapları çocuklarınızla etkili bir şekilde hangi yöntemlerle kullanabileceğiniz sizlerle önümüzdeki sayılarda paylaşılacaktır.
Yazıma son verirken, hem bir anne hem de felsefeci olarak evinizde P4C eğitimine ilk adım için;
- ODTÜ Yayınları’nın ‘’Pikolo İle Felsefe Öğreniyorum’’ serisini,
- Metis Yayınları ’’Küçük Filozoflar’’ dizisini,
- Günışığı Yayınevi ’’Çıtır Çıtır Felsefe’’ dizisini ve
- Tudem Yayınevi ‘’Filozof Çocuk’’ dizisini tavsiye ediyorum.
