Ferhat Atik

Yaz aylarında harcadıkları enerjiyi düşünerek çocukların bedenini güçlü tutmak için beslenmede genel olarak (öğün sıklığı, önemli besinler vs.) nelere dikkat edilmesi gerekir?

Yaz ayları genellikle çocukların fiziksel aktivite düzeyinde ciddi artış olan bir süreçtir. Özellikle deniz / havuz sezonunun açılması ile beraber harcanan enerji miktarında artış kaçınılmazdır. Bu durumda büyüme ve gelişme sürecinde olan çocukların enerji ve besin öğesi gereksinimlerini karşılaması büyük önem arz etmektedir. Bunun için; günlük rutin aktivitelere göre öğünlerin düzenlenmesi, üç saatte bir sağlıklı öğünlerin tercih edilmesi ve üç ana, üç ara öğün yapılması gereklidir. Öğünlerde dört besin grubundan da besinlere yer verilmesi olası besin öğesi yetersizliklerini önleyebilmektedir. Bu besin grupları; 1) Süt ve süt ürünleri, 2) Et, tavuk, balık, yumurta ve kurubaklagil, 3)Sebze ve meyveler ve 4) Tam tahıllardır. Özellikle ana öğünlerde çocukların tabaklarında bu dört besin grubundan da besinlerin olması, sağlıklı hazırlama ve pişirme teknikleri ile hazırlanması sağlıklı büyüme ve gelişmeye katkı sağlayacaktır.

Tatile çıkan aileler, çocuklar için dışarıda satılan ürünler ya da açık büfede sunulan yiyecekler konusunda nasıl hareket etmelidir?

Çocuklar tarafından tercih edilen hazır besinler genellikle fastfood tarzı, enerji, yağ ve karbonhidrat içeriği yüksek, protein kalitesi yetersiz ve vitamin-mineral açısından fakir besinlerdir. Dolayısı ile bu besinlerin besleyici etkileri de düşüktür. Ev dışında tercih edilmesi gereken besinlerin ızgara, fırın veya buğlama teknikleri ile pişirilmesine özen gösterilmesi, kızartma besinlerden kaçınılması, öğünde dört besin grubundan da besinlerin yer almasına özen göstererek diyet çeşitliliğinin sağlanması ve tüketim sıklığı yönünden aşırıya kaçılmaması önemlidir. Diğer yandan açıkta satılan ürünlerin özellikle yaz aylarında yarattığı bir diğer tehlike ise besin zehirlenmesidir. Bu yönden açıkta satılan ürünlerden kaçınmak, bozulma riski yüksek olan besinlerin (et, tavuk, balık, süt ve ürünleri vb.) açıkta satıldığı, soğuk zincirin sağlanamadığı kaynaklardan tüketimini de önlemek gerekmektedir.

Tatil döneminde günün büyük bir bölümünü denizde veya havuzda geçiren çocukların sıvı kaybını önlemek için neler önerebilirsiniz?

İdrar rengi takibi vücutta sıvı dengesini sağlamanın en kolay yoludur. Sağlıklı bir çocuğun idrar renginin berrak olması gerekmektedir. Aileler sıvı dengesini bu teknik ile kontrol edebilirler. Diğer yandan Akdeniz’de bir ada olan Kıbrıs’ta iklim koşulları nedeni ile ter ile sıvı kaybı da fazladır. Bu nedenle özellikle aktivite yapılan zamanlarda sık sık su içmeye teşvik edilmeleri (8-12 su bardağı günde), şeker içeren sıvı içeceklerin çok sık ve hacim olarak fazla tercih edilmemesi gerekmektedir. Suya ek olarak ayran, karpuz vb. sulu yaz meyveleri ve taze sıkılmış meyve suları da tercih edilebilir.

Çocuklar bazen yemesi gereken yiyeceklerden bazılarını istemez ve yemez. O zaman, çocuğa bu besinin yerini tutabilecek başka hangi besinler verilebilir?

Bazı besinlere karşı ön yargı ve besini reddetmek çocukluk çağında yaygın olarak görülen beslenme davranışları arasında yer almaktadır. Bu durumlarda özellikle ebeveynlerin besin tercihleri de oldukça önemlidir. Çocuklar anne ve babaların beslenme alışkanlıklarını benimsemekte ve adeta taklit etmektedirler. Besinin red edildiği durumlarda alternatif bir besin üretilmemesi, tüketmeye zorlanmaması, ödül ile teşvik edilmemesi ve cezalandırılmaması gerekmektedir. Aynı besin acıktığını söylediği zaman yeniden hazırlanmalı ve servis edilmelidir. En önemli etkenlerden birisi de anne ve babanın sofrada aynı besini beğenerek tüketmesidir.

Çocukların büyük bir çoğunluğu dondurmayı çok sever. Çocukların günlük dondurma tüketimi ve dondurmanın türü konusunda neler söyleyebilirsiniz?

Şeker ve şeker içeren besinlerin gün içerisinde alınan enejiye katkı payının oldukça az olması gerekmektedir. Biliyoruz ki dondurma çocuklar için vazgeçilmezdir. Bu noktada sütlü ve meyveli dondurmaların tercih edilmesi, çikolata veya jöle kaplamalı, kremalı dondurmalardan uzak durulması, gün içerisinde miktar ve sıklık olarak fazla tüketimden sakınılması önemlidir.

Uzm. Dyt. Taygun Dayı kimdir?

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı Araştırma Görevlisidir.