Uzman Psikolog M. Şule İlbuldu
Ebeveynlik en iyi zamanlarda bile zor olabilir, ancak COVID-19 pandemisiyle birlikte aile hayatı da önemli ölçüde değişti.
Yeni normaller çerçevesinde iş, eğitim ve aile olma sınırlarımız belirsizleşti ve bulanıklaştı. Uzaktan çalışma ve eğitim süreci, alışılmadık çalışma saatleri özel hayatımızla iç içe geçti. Amerikan Psikoloji Derneği’nin COVID-19 pandemisi Stres anketine göre, ebeveynler çocuğu olmayan yetişkinlere göre çok daha fazla gerginlik hissetmektedir.
Türkiye’de yapılan bir anketten elde edilen sonuçlara göre ise; Kadınlar koruyucu, kollayıcı anne rolleri nedeniyle çocukları ve aileleri için daha fazla endişe yaşamaktadır. Dolayısıyla salgın, anneler üzerinde daha fazla duygusal yük ve sorumluluk yaratmaktadır.
Ayrıca, on ebeveynden yedisi kendileri veya bir aile üyesinin koronavirüse yakalanması, yeni rutinlere uyum sağlaması ve çocukları için uzaktan eğitimi yönetme konusunda oldukça endişelidir. Ebeveynlerin çoğu, pandeminin çocuklarının sosyal gelişimine uzun vadede zarar vereceğinden endişe duymaktadır. Birçok aile bütün günü evde birlikte geçirirken, kendilerini kısıtlanmış hissetmekte ve çatışmalar yaşanmaktadır.
Bunca kaygı, stres ve artan sorumluluğu dengelemek ebeveynler için sıkıntılı olabilmektedir. Ebeveynler sürekli olarak çocuklarının sağlıklı beslenmesini, uyumasını, uzaktan eğitimdeki ihtiyaçlarını sağlamaya çalışırken, aynısını kendileri için yapmamaktadır. Ama unutulmaması gereken, mutlu ebeveynlerin mutlu çocuklar yetiştirdiğidir. Çocuklar sünger gibidir, ebeveynlerin duygularını emer; stresi algılar ve olumsuz etkilenirler. Ayrıca, yüksek düzeyde stres yaşayan ebeveynlerin tutarsız davranma ve çocuklarına daha az stresli ebeveynlere göre daha sert davranma olasılığı daha yüksektir.
Pandeminin bir süre daha hayatımızda olacağını düşünürsek, ebeveynlik rolleri, iş ve kişisel alanımız arasındaki sorumlulukları dengelemek hayati önem taşımaktadır.
Peki ebeveynler çatışan sorumluluklarını nasıl dengeleyebilirler? İşte bazı ipuçları :
- Sınırlar koymaya çalışın. Zamanınızı ebeveynlik, iş, eş ve kendinize ait zaman olarak ayırın.
- Evden çalışarak geçen bir günün sonunda, aile zamanı sırasında bilgisayarı kapatın. Evin içinde alan izin veriyorsa, ideal olarak kapanan bir kapıyla belirlenmiş bir çalışma yerine sahip olun, böylece aile üyeleri işin devam ettiğini bilir.
- “Ben” zamanı yaratın. Her gün çocuklarınızın kendileri için bir şeyler yapması veya odalarında sessizce vakit geçirmeleri için zaman ayırın ve bu süre zarfında rahatlamanıza yardımcı olacak bir şeyle kendinizi şımartın. Yoga, meditasyon, yapabilir, kitap okuyabilir veya sevdiğiniz bir dizi, film, belgesel vs izlemek, hobilerle meşgul olmak gevşemenize yardımcı olabilir.
- Eşinize vakit ayırın. Eş rolünüzü unutmayın.
- Kişisel alışkanlıklarınıza ve günü nasıl geçirdiğinize bir göz atın. Zamanınızı boşa harcayan her şeyi temizleyerek kendinize alan yaratın.
- Aile içinde sorumlulukları paylaştırın.
- Hayır deyin. Gerçekçi olun. Kaldırabileceğinizden fazla yük, sorumluluk almayın.
- Sosyal desteğe sahip olmak, stresle mücadelede eş, dost ve arkadaş desteği son derece önemlidir. Sevdiklerinizle buluşmak için sanal platformları kullanın. Çocuklarınız arkadaşlarını özlüyorsa, diğer ebeveynlerle birlikte sanal oyun randevuları ayarlayın.
- Açık havada vakit geçirin. Hepimizin şarj olmaya ihtiyacı var. Doğa yürüyüşü, balık tutma, açık hava etkinlikleri gibi aktivitelere zaman ayırın.
- Duygularınızı eşinizle paylaşmaktan çekinmeyin. Birbirinizi dengeleyin.
- Eğer stres ya da kaygı düzeyinizin arttığını hissediyorsanız çocuklarınızın bulunduğu odadan birkaç dakikalığına çıkın, kendinize biraz zaman verin. Baş edemediğiniz durumlarda arkadaşlarınızla, ailenizle paylaşın veya profesyonel yardım alın.
- Rutininizi mümkün olduğunca koruyun. Bazı şeyler değişse bile, ailenizin yemek zamanı ve yatma zamanı gibi rutinleri olmalı. Bu, çocuklarınıza tutarlılık duygusu verecek ve size de yardımcı olacaktır.
- Esnek olun. Hepimizin hayatın nasıl olmasını istediğimize dair beklentileri var. Ancak beklentilerinize çok katı bir şekilde bağlı kalmak aşırı stres yaratabilir. Uyum sağlayın ve doğaçlama yapın.
- Kendinize hata yapma payı ayırın ve kendinizi affedin. Mükemmel olmak zorunda değilsiniz, sadece yeterince iyi olun.