Uzm. Diyetisyen Selen Teksoy Tamel
Özellikle son 15-20 yıl içerisinde tüm dünyada insanların beslenme alışkanlıklarında büyük değişimler olmaya başlamıştır. Iş hayatının yoğunluğu buna bağlı olarak hızlı öğün hazırlama zorunluluğu ve fast-food besinlerin damak zevkimize hitap etmesi tüketime olan ilgiyi artırmıştır. Özellikle Hamburger, patates kızartması, pizza gibi düşük protein ve yüksek karbonhidrat içeriğine sahip fast-food besinlerin tüketimi giderek ev yemeklerinin (anne yemeği) yerini almaya başlamıştır. Bu durumda hem ebeveynlerde hem de doğal olarak çocuklarda fast food tüketiminde artış gözlenmektedir.
Bu besinlerin tüketimindeki artış sıklığı doğal olarak evde ailece yenen yemekte çocuklar için de örnek teşkil ettiğinden sıklığı artırıldığı sürece çocukların gözünde de ev yemeklerinden daha ön plana konulmaya başlandığı görülmektedir.
Aile ile birlikte yemek yeme, çocukluk döneminde temelleri atılan, ileriki yaşlarda besinle ilgili düşünceleri ve beslenme alışkanlıklarını etkileyen önemli bir faktördür. Aile ile birlikte yemek yerken sadece masadaki yemeği paylaşılmamakta aynı zamanda beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzı da paylaşılmaktır. Fast-food tüketiminin aile içinde başladığını biliyor muydunuz? Yetişkin fast-food tüketimi yapan bireylerle yapılan çalışmalar, fast-food ürünlerini tüketmeye başlama zamanının 1/3 oranında çocukluk ya da adolesan döneme dayandığını işaret etmektedir.
Çocukların beslenme alışkanlıklarında en önemli faktör aile ile yemek yeme ortamıdır. Anne baba ile beslenme ve tüketim alışkanlığı çocukları etkilemektedir ve gelecekteki beslenme alışkanlıklarının temelini oluşturmaktadır.
Çocukların beslenmesinde önemli olan ikinci nokta ise çevresi yani arkadaş grubu ve onların ailelerinin onlara öğrettiği beslenme alışkanlıkları gelmektedir. Bazı aileler her ne kadar sağlıklı yemek tüketmeye ve evde hazırlanan yemeği tercih etmeye ve çocuklarına da evde beslenme alışkanlığı edindirmeye uğraşsa da, günümüzde fast food tüketimini etkileyen ve ilgi çekici hale getiren dış etmenler (reklamlar, tabak sunumu…) hem kendi çocuğumuzu hem de onun arkadaş çevresini etkilediğinden fast food tüketiminde artışlar gözlenebilmektedir.
Yapılan bir araştırmada, çocukluk döneminde fast-food alışkanlığı kazananların ergenlik döneminde de bu alışkanlıklarını devam ettirdiği gözlemlenmiştir. Bu tüketiminin ilerleyen yaşlarda ise sağlık problemlerin artmasına ve hatta bu sağlık problemlerinin çok daha erken yaşlarda görülmesine sebep olabilmektedir.
Bu konuda yapılabileceklere bir göz atacak olursak başta aile içinde tüketim sıklığını azaltmak ve nadir tüketilen besinler arasına koymak ilk adım olarak sayılabilir. Bu durumda çocuklar da fast-food besinlerin nadir tüketilmesi gerektiği bilgisini öğrenmiş olurlar.
Çocuklarla yapacağımız hafta sonu aile etkinliklerinde tek odağı yemek yemeğe özellikle dışarda yemek yemeğe değil de aktivite odaklı tutarsak o zaman her hafta sonu rutine girmekten çıkartılabilir. Dolayısı ile çocuğun da hafta sonu yaklaştığında odaklandığı konu fast-food besinler olmaktan çıkar.
Diğer bir önemli nokta ise çocuklarınıza neden fast-food besinleri nadiren yemesi gerektiği konusunu mutlaka örneklerle anlatmaya çalışın. Onlara sağlık açısında olumsuzluklar yaratabileceğini anlatırsanız o zaman çocuklar da neden yememesi gerektiğini bilerek hareket ederler. Bildiklerini öğrendiklerini de arkadaşları ile paylaştıklarından hem kendilerini, hem de arkadaşlarını sağlıklı bir gelecek bekliyor olacak.
