Ferhat Atik
ve Mine Avkıran Nur
Hayatımızda büyük kolaylıklar sağlayan ve bize fırsatlar sunan internet, doğru kullanılmadığında kötü bir araca dönüşebiliyor. Bu noktada güvenlik ve bilinç devreye giriyor. Ebeveynler tarafından, tablet, telefon ve bilgisayarlar üzerinde kontrolün sağlanması önemli bir unsur.
Ebeveynler, öğretmenler ve öğrencilere güvenli internet kullanımı konusunda farkındalık yaratıcı bilgiler veren Girne Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Eğitim Teknoloğu Yrd. Doç. Dr. Erinç Erçağ, ülkemizdeki ebeveynlerin işine yarayacak önemli bilgiler verdi.
Ailemiz: Güvenli internet kullanımı konusunda ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?
Yrd. Doç. Dr. E.Erçağ:100 kadar okulda güvenli internet kullanımı konusunda farkındalık yaratmak adına seminerler verdik. ‘Çocuklarımızı Sanal Düşmandan Koruyoruz” projesi kapsamında pek çok okulda öğretmen, öğrenci ve ebeveynlere yönelik eğitimler düzenledik. Çocuklardaki teknoloji kullanımının boyutlarını ölçen anket ve araştırmalar gerçekleştirdik. Bu araştırmanın sonuçlarına göre, çocukların yüzde 84,6’sı interneti aktif olarak kullanıyor. Yine aynı ankete göre, öğretmenlerin yüzde 61,8’i öğrencilerin büyük kısmının oyun bağımlısı olduğuna inanıyor. Anket sonuçlarına göre, çocukların yüzde 61,3’ü interneti, günde üç saat ve üzerinde kullanıyor. Ankete göre, günlük internet kullanım süresi üç saati aşan çocuklar, interneti oyun oynamak için daha yoğun kullanıyor.
Ailemiz: Güvenli internet kullanımı nasıl olmalıdır?
Yrd. Doç. Dr. E.Erçağ: İnternette her geçen gün çeşitli riskler karşımıza çıkıyor. Bu nedenle neyi tıkladığımıza, hangi siteye girdiğimize dikkat etmek; isim, doğum tarihi, futbol takımı ve araç plakası gibi kolay bulunabilecek şifreler kullanmamak, tüm hesaplara aynı şifreyle giriş yapmamak ve sürekli olarak aynı şifreyi kullanmamak gerekiyor. Ayrıca, sosyal hesapları ‘herkese açık’ şekilde bırakmamak ve güçlü şifre ile hesap güvenliğine dikkat etmek önemlidir.
Çocukların tablet karşısında ne kadar zaman geçirdiğini, hangi sitelere girdiğini ve neler yaptığını gösteren Ebeveyn Kontrol Programları vardır. Bu programları çocuklar küçük yaştayken kullanmaya başlamak gerekir. Çocuğa tableti verirken bunu sanal bir bakıcı olarak düşünmemek de önemli. Çocuğa, ‘Sen tabletini al ben de dizi izleyeceğim/yemek yapacağım’ deniliyorsa teknolojiyi doğru kullanmış olmayız.
İnternette biraz şüpheci olmak gerek. Virüs yayabilecek linklere dikkat etmek, bir kaynaktan gelen linke tıklamadan önce onun ne olduğunu ya da ne olabileceğini düşünmek gerekir. Ayrıca, lisansı olmayan antivirüs yazılımı ya da windows işletim sistemi gibi uygulamaları hiç ücret ödemeden almak, sokaktan geçen birinden para vermeden alınan bir eşyaya sahip olmaktır. Lisansı olmayan bir işletim sistemi ya da yazılımı, bilgisayara ya da tablete yüklemek, kötü amaçlı kişilerin bilgisayarınızdaki dosyalara ulaşması ve onları kontrol edebilmesine olanak sağlamak demektir. Bu yüzden herzaman lisanslı işletim sistemi ve antivirüs yazılımı kullanmak gerekir.
Ailemiz: Çocuklar internette nasıl davranışlar sergiliyor?
Yrd. Doç. Dr. E.Erçağ: Güvenli internet kullanımı konusunda birçok okulda verdiğimiz seminerlerde, çocuklara sosyal hesaplarındaki fotoğraflarını ‘herkese açık’ şekilde yapan kaç kişi olduğunu soruyorum. Bu soruya tahminen 100 öğrenciden 15’i parmak kaldırıyor. ‘Herkese açık’ profili neden tercih ettiğini sorduğum çocuklardan bazıları, ‘daha çok like almak’ , ‘yeni yakışıklı/güzel arkadaşlarla tanışmak’ için yanıtını veriyorlar. Oysa sosyal medyada net birşey var. Tanımıyoruz! Tanımadığımız kişilerden bazıları kötü insanlar olabilir ve özel fotoğraflarımıza ulaşıp tehdit amaçlı kullanabilir. Bu da sanal zorbalık oluyor. Yine seminerlerde, çocuklara ‘Fotoğrafınız okulun önüne asılsa ne yaparsınız?’ diye soruyorum. Bu sorudan sonra çocuklar kendilerini sorguluyorlar. ‘Özel ise bırakın size kalsın’ vurgusunu mutlaka yapıyoruz. Çocuklara internette tanımadığı kişilerle konuşmaması, özel bilgileri ve fotoğrafları paylaşmaması gerektiği bilincini vermek gerekiyor. Ayrıca, ebeveynlerle çocuk arasındaki ilişki, karşılıklı sevgi, anlayış ve güvene dayalı olmalıdır.
Ailemiz: Çocukların internet ya da oyun bağımlısı olmaması için neler yapmak gerekir?
Yrd. Doç. Dr. E. Erçağ: Ebeveynlerin, çocuklarının internette geçireceği zamanı sınırlaması gerekiyor. Aksi takdirde psikolojik veya fiziksel sorunlar ortaya çıkar. 10 saat oyun oynayan ya da internet başında vakit geçiren bir çocuk, dışarıya çıkmak istemez. Dolayısıyla internet ya da oyun bağımlısı bir çocuk haline gelir. Çocuklara oyun oynaması için alınan oyun koltuğu, kulaklık, oyun klavyesi gibi aparatlar, rahatlık verdiğinden ekran karşısında daha uzun süre kalmasını sağlıyor ve çocuk oyunu bırakıp kalkmak istemiyor.
‘Almayın’ demiyoruz ancak çocuklarının internette geçireceği zamanı da sınırlamak gerekir. Ayrıca, çocuğun oynaması için program yüklenecekse, bu oyunun çocuğun yaşına uygun olup olmadığını kontrol etmek gerekir. Şiddet içeren oyunları oynayan çocuğun bu dünyanın büyüsüne kapılıp aynı şiddeti çevresine karşı göstermesi kuvvetle muhtemeldir.
Ailemiz: Ülkemizdeki ebeveynlerin internet kullanımı konusundaki bilinci ne düzeydedir?
Yrd. Doç. Dr. E.Erçağ: Bilinçli internet kullanımı konusunda son 7 yılda ilerleme kaydedildiğini görüyoruz ancak bunun hala yetersiz olduğunu söylemeden edemeyiz. Hala bugün sanal zorbalık var ve hesaplar çalınıyor. Hem devletin hem de özel sektörün el ele vererek bu konudaki eğitimlere yönelmesi gerekir. Ayrıca ebeveynlerin de farkındalığı önemlidir. Ailelere yönelik düzenlediğimiz seminerlerde, evinin çok yakınına gitmiş olmamıza rağmen bir gerekçe bulup bu seminerlere katılmayan ebeveynler vardı. Güney Kıbrıs’ta daha önce güvenli internet kullanımı konusunda farkındalık çalışmaları yapıldı ancak bugün bunun yetersiz kaldığını görüyoruz. Türkiye ise, ebeveyn bilinci düşük olsa da Türkiye Cumhuriyeti Polis Teşkilatı, şifre çalınması ve siber zorbalık konusunda suçlu kişileri tespit edebilecek sisteme sahip.
Son olarak şunu söyleyeyim, biz son zamanlarda güvenli internet kullanımı konusunda büyük bir araştırma içerisindeyiz. Çok yakında bir bilinçlendirme kampanyası başlatılacağının müjdesini verebilirim.