Çocuk ve Ergen Psikiyatristi
Dr. Erdem Beyoğlu
Çocukta idrar kaçırma yani enürezis yaygın bir şekilde görülmektedir.
İdrar kaçırma, en sık 5 – 8 yaş arasında görülürken tanı koymak için mutlaka çocuğun 5 yaşından büyük olması gerekmektedir.
Yaygınlığına baktığımızda erkeklerde daha sık görülmektedir ve erkeklerde %7 ve kızlarda %3 oranında görülmektedir.
Nedenleri
Nedenlerine bakıldığında çeşitli etkenlerin önemli olduğu görülmektedir. Bunların başında da genetik etkenler yani ailevi kalıtım gelmektedir. Buna ek olarak çocuğun gelişimsel özelliklerinin, idrar yolları ile ilgili anomalilerin, kardeş doğumu, okula başlama gibi psikolojik etmenlerin etkili olduğu bilinmektedir.
Ayrıca Dikkat Eksikliği – Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), Karşıt olma Karşıt Gelme Bozukluğu (KOKGB) ve Özgül Öğrenme Bozukluğu (ÖÖB) gibi psikiyatrik rahatsızlıklarda daha sık olarak görülmektedir.
Tedavisi
Olguların önemli bir kısmında ve sıklıkla 7 ve 12 yaşlarında zamanla olgunlaşma ile kendiliğinden düzeldiği görülmektedir.
Ailelere Öneriler
İdrar kaçırmanın temel tedavisi 3 basamaktan oluşmaktadır. Bunlar; 1. Sabit uyku saatinin oluşturulması, 2. Sıvı kısıtlaması ve 3. Doğru zamanlarda tuvalete gidilmesidir. Bunlara detaylı bakacak olursak,
- Sabit uyku saatinin oluşturulması
Uyku saati çocuğun yaşına göre belirlenmektedir ve genel olarak okul öncesi çocukların en geç saat 21:00’de yatırılması, ilkokul çağı çocuklarında en geç 22:00’de uyuması önerilmektedir. Özelikle yaz döneminde gündüzlerin uzun olması nedeniyle çocukların mahallede oyun oynamaları, televizyon izlemeleri gibi nedenlerle biraz aksamalar olsa bile bu saatlere uyulması önerilmektedir.
Uyku saatinin belirlenmesi sıvı kısıtlaması uygulamasına başlanması için de bir ön aşamadır. Bu nedenle de önemlidir.
- Sıvı Kısıtlanması
Sıvı kısıtlaması uyku saatinden en geç bir saat önce başlamalıdır. Bu amaçla çocuğun su, çay, meyve suyu, süt gibi içeceklerden uzak tutulması istenmektedir. Böylelikle vücut üzerindeki sıvı yükünün arttırılmaması ve böbreklerin idrar oluşturulması için süre kazanılması hedeflenmektedir. Ancak bazı çocukların sıvı kısıtlamasına uymada zorlandıkları, özellikle yaz döneminde meyve suyu, kola gibi içecekleri sürekli içmek istemeleri ve bazı çocukların da yatmadan önce su içmek istemedikleri görülmektedir. Bu gibi durumlarda, müsamaha gösterilse bile, genel olarak sıvı kısıtlamasına uyulması önemlidir.
- Doğru zamanlarda tuvalete gitme
Bizleri başarıya taşıyacak en önemli adımdır. Ancak tek başına yeterli değildir. Mutlaka sıvı kısıtlaması ile birlikte uygulaması gerekmektedir.
Temel olarak yatmadan önce ve yattıktan yaklaşık 1 — 1,5 saat sonra olmak üzere en az iki kez çocuğun uyandırılarak tuvalete götürülmesi prensibine ve mesane içerisinde bulunan idrar yükünün atılması prensibine dayanmaktadır. Böylelikle sabaha kadar sürecek olan uyku sırasında yeterli mesane kapasitesinin oluşturulması hedeflenmektedir.
Çocukların uykudan uyandırılarak tuvalete götürülmesi ve çocuğun bunun farkında olması temel amaçlarımızdan biridir. Ancak bazı ailelerin uyandırma sırasında çocuğu hırpaladıkları görülmektedir. Çocuğun hırpalanması ise çocuğun uyumunu bozacağından kaçınılması ve çocuğun olabildiğince uyandırılması önerilmektedir.
Tüm bu öneriler aslında çocuğun gelişimini destekleyen ve mesane doluluk hissini geliştirmesine destek olan önerilerdir. Eğer tüm bunlara rağmen çocuğunuzda idrar kaçırma durumu değişmiyorsa mutlaka uzman desteği alınız.