Özel Eğitim Öğretmeni

Tuğçe Özmert

Uluslararası Solaklar Günü, sol elini kullananların benzersizliğini ve farklılıklarını kutlamak için her yıl 13 Ağustos’ta kutlanan uluslararası bir gündür. Gün, ilk olarak 1976’da Lefthanders International, Inc.’in kurucusu Dean R. Campbell tarafından belirlendi.

 

Uluslararası Solaklar Günü, solaklığı kutlamak ve ağırlıklı olarak sağ elini kullanan bir dünyada solak olmanın avantajları ve dezavantajları konusunda farkındalık yaratmak için oluşturuldu.

Yapılan araştırmalara göre Dünya nüfusunun yüzde yedi ila onunu solak insanlar oluşturur.

 

Gün, aynı zamanda sol elini kullananların karşılaştığı konulara, örneğin sol elini kullanan çocuklar için özel ihtiyaçların önemi ve sol elini kullananların şizofreni geliştirme olasılığı hakkında farkındalık yaratır.

 

Dünyada yaklaşık 708 milyon solak insan var. Bir diğer araştırmaya göre ise erkeklerin kadınlara göre solak olma olasılığı daha yüksektir.

 

Peki el tercihi hangi yaşlarda belirginleşir?

 

Birçoğumuz, sağ ya da sol el kullanımının bebeklikte geliştiğini düşünürüz; ancak bilim adamları, bu tercihin aslında anne karnında geliştiğini belirtiyor.

 

İrlanda’da yapılan bir çalışmada; fetusların %90’ının sağ el baş parmağını; %10’unun ise  sol el başparmağını emdiği görülmüş. Bu fetusların büyük çoğunluğunun, erişkinlik döneminde de sağ el kullandığı; gerçek solakların ise yalnızca 2/3’ünün erişkinlik döneminde de sol elini kullanabildiği belirlenmiş. Her ne kadar hayli ilginç veriler barındırsa da, ne yazık ki sınırlı sayıda birey üzerinde yapılan bir çalışma olduğundan, tüm dünya nüfusuna uyarlayabilmek çok zor.

 

Özellikle, yaşamın ilk aylarında, tüm çocuklarda dalgalanan bir laterizasyon olduğu görülmüş; 4 aylık bebekler üzerinde Fransızların yaptığı bir çalışmada, bebeğin, ele geçirmek amacıyla dokunmadığı bir nesneye sol eliyle yöneldiği; o nesneyi gerçekten kavramak istediği zaman ise sağ elini kullandığını kanıtlanmış.

 

Bu eğilim 6-7 yaşlarında sabitleniyor.

 

Çocuk, büyüyüp etrafındaki nesneleri fark etmeye ve onlara dokunmaya başladıkça, tercihleri daha açık hale geliyor; bu da 2 yaş civarına tekabül ediyor. 6 -7 yaşlarında ise, çok ince bir koordinasyon gerektiren bu seçim, yazı yazmanın öğrenilmesi ile birlikte sabit hale geliyor ve çocuğu, bir elini tercih etmesi konusunda tam olarak yönlendiriyor.

 

Gizli solakların dışında; yetişkinlerin %90’ı sağ elini; %10’u ise sol elini kullanıyor.

 

Gizli solaklar; yazı yazma işlemlerini ve el mimiklerini sağ elleriyle gerçekleştirirken; diğerlerini sol elle de halledebiliyor. Aslında öğrenilen davranış, doğal olan tercihi tamamen ortadan kaldırmıyor. Solak bir bebeğin sağ eline oyuncak yerleştirilmesi; onu gerçek bir sağ el kullanıcısı haline getirmiyor.

 

Solaklığın bir geni var mı?

 

Acaba burada genetik bir bileşen söz konusu mu?

 

Genel olarak bilim insanları, insanların bazılarının sol ellerini kullanmaya yatkın olma sebeplerinin biyolojik temelde genetik nedenlerden kaynaklandığı konusunda hemfikirler. İngiliz genetikçiler de LRRTM1 geninin solak olma durumu ile bağlantılı olduğunu gösterdiler. Benzer çalışmalar da sağ / sol el kullanımında genetik bir geçişe işaret ediyor: sağ elini kullananların solak çocuk sahibi olma oranı %9 iken; solak çiftlerde bu oran %30’lara ulaşıyor.

 

El Tercihinde Çocuklarımıza Destek Olabilecek Etkinlikler

 

Çocuğunuzu bir elini tercih etmeye zorlamamanız önemlidir, bunun yerine pratik yapması için birçok fırsat ve çok çeşitli oyun aktiviteleri sağlayabilirsiniz.

 

Her iki elin kullanımını içeren ve el-göz ve çift taraflı koordinasyon gerektiren aktiviteleri teşvik edin. Örneğin, bir kutunun içine nesneleri yerleştirirken, bir el kutuyu dengeler, diğeri ise nesneleri alır (Bir el yapmaktan ve diğer el de yardımdan sorumludur).

 

Bloklarla yapılan inşaat oyunu ise çocuğunuzun parmaklarını konumlandırmasına ve nesneleri döndürmeyi öğrenmesine yardımcı olur. Kavanozları açmak, kapaklı şişeleri açmak ve kapıları veya dolapları açmak da aynı zamanda nesne yönetimi becerilerini geliştirir.

 

Oyun hamurları çocuğunuzun el ve parmak kaslarını güçlendirmesine ve seçtiği el ile nesneleri manipüle etmesine yardımcı olacaktır.

 

Diş fırçalamak, mutfak eşyaları ve müzik aletleriyle oynamak da bunu teşvik etmenin eğlenceli bir yoludur.

 

Oynarken, kullandığınız eşyaları (mümkünse) çocuğunuzun gözünün önüne ve ortaya yerleştirin. Bu şekilde, en yakın olan eli kullanmak yerine, onları almak için gerekli olan elini otomatik olarak seçecektir.

 

Büyük kasların el becerileri üzerinde de önemli bir etkisi olduğunu unutmayın, bu nedenle kasları güçlendirmeye devam etmek ve el tercihini teşvik etmek için top oyunlarını (fırlatma, yakalama, yuvarlanma) kullanmaya çalışın.