Mine Avkıran Nur
ve Ferhat Atik
“Çocuklarda Para Yönetimi Eğitimi”
Hayatımızın olmazsa olmazı para konusunda çocukları, küçük yaştan itibaren eğitmek, onlara para yönetimini öğretmek gerekiyor. Ailemiz Dergisi’ne açıklamalarda bulunan Psikolog Seral Çuvalcıoğlu, küçük yaşta kazanılan olumlu alışkanlıkların, sorumluluk, özgüven, empati ve başarı kazandırdığını vurguladı.
Çocuğun para ile ilişkisi ne zaman başlar? Buna ne gibi örnekler verebilirsiniz?
Çocukların parayla ilişkileri, etrafında olup bitenleri fark etmeye ve anlamlandırmaya başlamalarıyla yaklaşık 3-4 yaşlarında başlar.
Yapılan araştırmalar, çocukta para kavramının, soyut düşünme becerisinin başlamasıyla, 5 yaş civarında oturduğunu, 7 yaşındaki çocukların genellikle düzenli harçlık almaya ve para biriktirmeye hazır hale geldiğini göstermektedir.
10 yaşında yetişkin farkındalığına yaklaşılmasıyla daha fazla sorumluluk verilebilir, fakat ebeveyn kontrolü ve desteği devam etmelidir.
Çocuklara para kavramı, para harcama ve para biriktirme konusunda nasıl bir eğitim verilmeli?
Okul öncesi dönemde, çocuğa ufak miktarda para verilerek bunu kumbarada toplaması ve/veya belli limitteki bir şeyi satın alması sağlanabilir. Böylelikle çocuklarda harçlık kavramı oluşturulur, harçlık, para kavramını öğretmenin en kolay ve temel başlangıçlarındandır.
Ayrıca çocuklar, sorumluluk ve özgüven gibi duygusal ve davranışsal kazanımlar elde eder.
Aileler, para yönetimini öğretebilmek için bakma ve satın alma günleri de düzenleyebilirler.
Bakma Günleri, çocuğa bir şey almadan gezebilme ve sabretme motivasyonu kazandırmaktadır.
Satın Alma Günleri’nde ise önceden karar verdiği bir şeyi almasıyla, para ile ilgili düşünme, parayı biriktirme ve harcama konuları pekiştirilirken aynı zamanda odaklanma, organize olma, erteleyebilme ve sayısal düşünme becerilerine de katkı sağlamaktadır.
Çocuğun okula başlamasıyla birlikte, düzenli harçlık dönemine geçilebilir. İlkokul döneminde, paraya sahip çıkma ve harcamalarını dikkatli yapma konularında deneyimsiz oldukları için günlük harçlık verilmesi ve gün sonunda artan paralarını kumbaraya atmaları da para yönetimi açısından değerli deneyimler olacaktır. Bu dönemde, verilen harçlık miktarının çocuğu aşırı harcama yapmaya çekmeyecek ve tüketimi özendirmeyecek miktarda olmasına dikkat edilmelidir.
Ortaokul döneminde ise haftalık harçlık verilmeye geçilmesi para yönetiminin öğrenilmesi açısından yararlı olacaktır. Çocuklar ilk haftalarda, harçlığını tam olarak yönetemeyip hafta bitmeden tüketebilir. Bu durumlara ailenin hazırlıklı olması ve çocuğa bilinçli tüketimin önemini anlatması önemlidir.
Harçlığının erken bitmesi durumunda çocuğa bir sonraki harçlığından küçük bir miktar borç verilebilir, böylelikle çocuk borç alma kavramını da öğrenmiş olur. Bu noktada, çocuklarına borç yerine hedef belirleme ve plan yapmanın, hedefine ulaşabilmek için para biriktirmenin ve sonrasında birikimine göre harcama yapmanın önemini öğretmek aileye düşmektedir.
Çocuklara para yönetimini öğretirken ebeveynler olarak neler yapabiliriz?
Elbette ki çocuklara para yönetimini öğretebilmek için ailenin de kendi içinde bir para politikasının olması elzemdir. Bu, söylenen ve yapılan davranışlar arasındaki tutarsızlığın çocuklarda yaratacağı akıl karışıklığının ve beraberinde gelebilecek pek çok istenmeyen olayların da önüne geçecektir.
Ebeveynler olarak çocuklarınızın bu konudaki başarılarına odaklanmak ve pozitif bir tutum sergilemek, onlar için çok değerli bir motivasyon kaynağı olacaktır. Çocuklarınıza para yönetimini öğretirken onları ödüllendirmek güzel bir araçtır, fakat büyük ödüller yerine, çocuğunuz için anlamlı ve değerli olabilecek, ileride güzel bir anı olarak hatırlayabilecekleri ödüller seçmeye özen gösterin. Örneğin beraber parka gitmek, kek pişirmek ve arkadaşlarıyla düzenlenen bir oyun günü gibi ödüller seçebilirsiniz. Böylelikle çabalarının görüldüğünü, takdir edildiğini ve karşılıksız bırakılmadığını onlara hissettirmiş olursunuz. Son olarak, çocuklarınızla beraber para yönetimi konusunda eğitici kitapları beraber okuyup üstüne sohbet etmek de para yönetimini öğrenmelerine yardımcı olacaktır. Örneğin, Sophie Giles’in Değerler Eğitimi Serisi’nden Para Bilinci kitabını çocuklarınızla beraber okuyabilirsiniz.
Eklemek istedikleriniz ya da mesajınız varsa belirtin.
Küçük yaşta kazanılan olumlu alışkanlıkların, ileride çocukların sorumlu, düşünceli ve başarılı birer birey olmalarına katkı sağlayacağını unutmamak gerekir.