Eğitim Uzmanı  ve Danışmanı

Ayşe Hunat Öztoprak

Sosyal duygusal öğrenme (SDÖ), çocukların duygularını anlama, empati kurma, ilişkiler kurma ve yönetme, sorun çözme ve karar verme becerilerini geliştirme sürecidir. Bu beceriler, çocukların okulda ve hayatın diğer alanlarında başarılı olmaları için önemlidir.

 

Okul yılının başında, ebeveynler çocuklarının sosyal duygusal öğrenmelerini desteklemek için neler yapabilirler?

 

• Çocuklarınızın duygularını tanımlamalarına yardımcı olun.Onlara farklı duyguların isimlerini öğretin ve bu duyguların nasıl hissettirdiğini açıklayın. Örneğin, “mutlu”, “üzgün”, “kızgın” gibi kelimeleri kullanarak onların duygularını ifade etmelerine yardımcı olabilirsiniz.

  Öncelikli olarak siz, olaylar karşısında duygularınızı tanımlayarak başlayabilirsiniz. Sizin duygularınıza önem verdiğinizi gördükçe çocuklar da kendilerini tanımaya adım atmış olacak, sizin gibi onlar da duygularını ifade etmeye başlayacak.

  Mutlu, üzgün veya kızgın dışında da bir çok duygu olduğunu hatırlayın. Farklı tanımlara yer vermek için duygu kelime haznenizi geliştirin birlikte.

  SDÖ’ye yönelik bir çok kitap Türkçeye çevrilmiş durumda artık, sesli kitap aplikasyonlarından faydalanabilirsiniz bu kitaplara erişim sağlamak için. Ayrıca çocuklarınızın duygusal farkındalıklarını teşvik etmenin başka yolları da var.

  Örneğin, günlük tutmalarını veya resim çizmelerini isteyerek duygularını ifade etmelerine yardımcı olabilirsiniz.

 

• Çocuklarınıza empati kurmayı öğretin.Onlara başkalarının duygularını anlamaya çalışmanın önemini anlatın ve kendilerini başkalarının yerine koymaya teşvik edin.

  Örneğin, bir arkadaşının üzüldüğünde ona nasıl yardım edebileceğini veya onu nasıl teselli edebileceğini tartışabilirsiniz.

  Arkadaşlarından yola çıkabileceğiniz gibi hayvanlar da bu bakımdan kullanılabilir.

  Çocuklarınızın olumlu davranışlarını ödüllendirin. Onlara iyi davrandıklarında takdir edildiklerini hissettirin ve onları olumlu davranışları sürdürmeye teşvik edin.

  Örneğin, bir sokak köpeğine mama/su verdiğinde veya sorumluluklarını yerine getirdiğinde övün.

 

• Çocuklarınızın ilişki kurma becerilerini geliştirin.Onlara iyi iletişim kurmanın önemini anlatın ve onları başkalarıyla paylaşmayı, işbirliği yapmayı ve sorunları çözmeyi öğrenmeye teşvik edin.

  Örneğin, bir oyun oynarken kurallara uymayı veya sıraya girmeyi öğretebilirsiniz. Olabildiğince çok deneyim yaşamaları, farklı ortamlarda ve durumlarda kalmaları ilişki kurma becerilerinde pozitif etki yaratacaktır.

  Çocuklarınızın sosyal becerilerini geliştirin. Onlara başkalarıyla nasıl iletişim kuracaklarını ve nasıl arkadaşlık kuracaklarını öğretin.

  Farklı ilişki tarzlarının olduğunu da hatırlatmak isterim. Her bir duruma uygun senaryolar sunarak nasıl bir yol izleyeceklerine dair seçenekler sunabilirsiniz çocuklara.

  Çoğunluk tarafından kabul görmekte zorlanan bir sınıf arkadaşına karşı nasıl bir tutum sergileyecek çocuğunuz?

  Diğerleri gibi onun arkasından gülüp çoğunluğa mı katılacak? Onun yanında olduğunu belirtip kendisini de koruması gerektiğini açıklayarak, özelde arkadaş ama diğerlerinin yanında alay mı edecek onunla? Sınıf öğretmenine mi anlatacak olanları? Herkesten uzak durup kendi eğitimi ve oyunu ile mi ilgilenecek? Siz ne yapardınız?

 

• Çocuklarınızın sorun çözme becerilerini geliştirin.Onlara farklı seçenekleri değerlendirmeyi ve en iyi kararı vermeyi öğretin.

  Örneğin, bir oyuncak üzerinde anlaşmazlık yaşadıklarında, farklı çözüm yollarını tartışarak en iyi sonucu bulmalarına yardımcı olabilirsiniz.

  Yanıtı vermektense opsiyonlar sunun, düşünmelerini sağlayın, kendi hayat tecrübelerinden yola çıkarak neler yapılabileceğine dair çözüm üretmelerini isteyin.

  Akılda tutulacak bir unsur var o da çocuklarımızı fikirleri için yargılamıyoruz, küçük düşürücü yorumlardan, bakışlardan uzak duruyoruz. Sadece fikir yürütüyoruz çözüm için.

  Ayrıca bir anlaşmazlık esnasında duyguları nasıl yöneteceklerini öğretin ve onları stresle başa çıkmayı öğrenmeye teşvik edin.

  Örneğin, nefes egzersizleri veya meditasyon gibi rahatlama tekniklerini birlikte uygulayarak yaşantınıza dahil edebilirsiniz.

• Çocuklarınıza karar vermeyi öğretin.Onlara farklı seçenekleri değerlendirmeyi ve sonuçlarını düşünmeyi öğretin. Bir aktivite seçerken hangisinin daha eğlenceli veya hangisinin daha yararlı olacağı gibi konuları tartışarak karar vermelerine yardımcı olabilirsiniz.

  Günlerini, çalışma ve oyun saatlerini programlamalarına fırsat tanıyabilirsiniz.

  Önemli olan bunu yazılı yapıp plana bağlı kalmalarına yardımcı olmak. Hatta kendi programınızı onunkine entegre ederek bir çok açıdan destekleyebilirsiniz çocuğunuzu.

  Beraber gerçekleştirilecek etkinliklerde onların da fikirlerini almak ve görüşlerine yer vermek, değerli olduklarını hissettirecektir çocuklarımıza.

 

Ebeveynler olarak, çocuklarımızın sosyal duygusal öğrenmelerini desteklemek için yapabileceğimiz bir çok aktivite var.

 

Yazımda belirttiğim öneriler, çocuklarınızın sosyal duygusal öğrenmelerini desteklemenize yardımcı olabilir ama unutmayın, her çocuk farklıdır ve her birinin ihtiyaçları farklıdır. Bu nedenle, çocuğunuza en uygun yöntemi bulmak için onunla iletişim kurarak ihtiyaçlarını anlamaya çalışın.

 

Onlara duygularını tanımaya, empati kurmaya, ilişki kurmaya, sorun çözmeye ve karar vermeye yardımcı olarak, onların okulda ve hayatın diğer alanlarında başarılı olmalarına katkıda bulunabilirsiniz.

 

2023-2024 eğitim yılının başından başlayarak bu seneyi sosyal duygusal öğrenmeye adayabilirsiniz.

 

Aranızda gerçekleştirdiğiniz sohbetlerde zamanın nasıl akıp gittiğini fark etmeyeceğiniz gibi kendiniz hakkında bir çok şey öğrenebilirsiniz çocuklarınızın yardımıyla. Bu fırsatı onlar büyümeden yakaladığınız bir okul yılı dilerim.

 

Sevgilerimle.