Gebelik Takibi Nedir? Nasıl Yapılır?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

Op. Dr. Çağla Çelikkan

Gebelik takibi, gebeliğin tespit edildiği günden doğuma kadar anne ve bebek sağlığının takip edildiği bir süreçtir.

 

Alanında uzman bir kadın doğum hekimi tarafından yapılmalıdır. Gebenin durumuna göre kontrol aralıkları ve tarihleri kararlaştırılır.

 

Yapılan düzenli takiplerde hem anne hem de bebeğin sağlığı değerlendirilerek gebe bakım planı oluşturulur, anne ve baba bilgilendirilir, gebelikte anne veya bebekte oluşabilecek sorunlara yönelik erken tanı, tedavi planlanır.

 

ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists) önerilerine göre ek hastalığı olmayan komplikasyonsuz bir gebelikte takip sıklığı 28. haftaya kadar 4 haftada bir, 28 ile 35. haftalar arasında 2-3 haftada bir, 36. haftadan itibaren ise haftalık takip şeklindedir. Yani bir gebelik takibinde yaklaşık 12 – 14 izlem gerekmektedir.

 

İlk Muayene Nedir?

Ne Zaman Olmalıdır?

 

İlk muayene 14. gebelik haftasına kadar yapılmış olmalıdır. İlk muayenede gebenin sağlık durumu, mevcut hastalıkları, geçirilmiş operasyonları, geçmiş gebeliklerde oluşan sıkıntıları ve kullanılan ilaçları not edilir.

 

Ardından gebelik haftasına göre transvajinal veya abdominal ultrason ile bebeğin kalp atışları, bebek sayısı ve ölçümlere göre haftası belirlenecektir. Tam kan sayımı, kan grubu, tiroid testleri, enfeksiyon değerleri, bulaşıcı hastalık durumu gibi bazı kan tahlilleri ile idrar tahlili istenir. Sonuçlara göre tedavi başlanır.

 

Anemi tespit edilirse hemen, eğer kan değerleri normalse demir takviyesine 16. haftadan sonra başlanır.

 

12. gebelik haftası itibariyle D vitamini desteğine başlanmalıdır.

 

Folik asit desteği eğer ek bir hastalık yoksa 12 haftaya kadar devam etmelidir.

 

Gebe eğer gestasyonel diyabet açısından risk grubunda değil ise 24 – 28 hafta arasında şeker yükleme taraması önerilir. Fakat eğer gebemiz gestasyonel diyabet açısından risk grubunda ise (4500 gramdan büyük doğum öyküsü, gestasyonel diyabet öyküsü, BMI>30kg/m², birinci derece yakında diyabet öyküsü, bilinen bozulmuş glukoz toleransı öyküsü, PCOS, vb) ilk muayene sırasında şeker yüklemesi testi yapılması önerilir.

 

 

• Her kontrolde gebenin tansiyon ölçümü ve ağırlık ölçümü yapılmalıdır.

 

• Gebeliğin erken döneminde; beslenme, egzersiz, mide bulantısı ve kusma, vitamin ve mineral toksisitesi, teratojenler, diş bakımı, çalışma ve uçak yolculuğu gibi konularda gebeye danışmanlık verilir.

 

• Uygun gebelik kilo alımı:

 

• Alkolden ve diğer bilinen potansiyel zararlı maddelerden kaçınmalı

 

• İlave şeker, doymuş yağ ve sodyum tüketimini sınırlanmalı

 

• Her çeşit sebze ve meyveler bol miktarda tüketilmeli

 

• Süt ve süt ürünleri tüketilmeli

 

• Yağsız et, kümes hayvanları ve yumurta tüketilmeli

 

• Civa içeriği yüksek olan deniz ürünleri tüketilmemeli- kral uskumru, köpek balığı vb

 

• Doymuş yağlardan uzak durulmalı

 

• Uygun vitamin ve mineral takviyesi alınmalı

 

• Egzersiz: Tıbbi veya obstetrik komplikasyonların yokluğunda, gebe kadınlar için haftanın tüm günlerinde olmasa da çoğunda günde 30 dakika veya daha fazla orta düzeyde egzersiz önerilir.

 

Tarama Testleri Nelerdir?

 

1.TRİMESTER TARAMA TESTİ – İKİLİ TARAMA:

 

Gebeliğin 11. ve 14. haftalarında yapılan ve bebeğin Down sendromu veya farklı kromozomal genetik hastalıklar açısından risk durumunu belirleyen tarama testlerine verilen addır.

 

Anne kanında bakılan PAPP-A ve serbest beta HCG değeri ile birlikte fetusun ense kalınlığı ve burun kemiği değerlendirilerek bir risk hesaplaması yapılır.

 

2. TRİMESTER TARAMA TESTLERİ:

 

15. – 18. haftalarda üçlü tarama veya dörtlü tarama olarak yapılmaktadır.

 

MATERNAL CELL FREE DNA TARAMA TESTİ (NIFTY TESTİ):

 

Anne kanında dolaşan serbest fetal DNA’lar 9-10 haftadan itibaren tespit edilebilir. Bu testte anne kanında bebek DNA’sına bakılarak bebekte oluşabilecek anöploidi ve kromozomal anomaliler araştırılabilir.

 

DİKKAT! Unutulmamalıdır ki bu testler tanı değil tarama testleridir. Testin normal gelmesi durumunda bile kromozomal anomali olabilir.

 

Testlerde görülebilecek bir pozitiflik durumunda invaziv tanı yöntemleri önerilecektir.

 

İlerleyen Gebelik Haftalarında Ne Yapılmalı?

 

12. haftada 1. trimester tarama testi yapılır. Folik asit desteğine, gebenin folik asit desteğine gerek duyulacak bir hastalığı yoksa son verilir.

D vitamini desteği başlanır.

 

16. ve 18. haftalarda 2. trimester tarama tesleri yapılır. Demir takviyesi başlanır.

 

20. ve 24. haftalar arasında ayrıntılı ultrason olarak bilinen detaylı ultrasonografi radyolog veya perinatoloji uzmanı tarafından yapılmalıdır.

 

24. ve 28. haftalar arasında şeker yüklemesi testi önerilir. Gebelik şekeri sağlıklı bir gebeliği kötü yönde etkiler ve komplikasyonlara neden olabilir.

 

28. haftada kan grubu uyuşmazlığı olan gebelere kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

 

28-36. haftalar arasında 2 haftada bir ultrason ile bebeğin takibine devam edilir.

 

35. haftadan itibaren bebeğin kalp atım durumunu değerlendirmek için NST çekilir.

 

36. haftadan itibaren haftalık ultrason yapılır ve NST çekilir.

 

41.haftaya kadar doğumun başlamaması durumunda gebe hastaneye yatırılarak doğumu başlatacak işlemlere başlanır.